گفتگو با حاج احمد عطایی درباره ویژگیهای نمایشگاه مطلوب(1)
ریلگذاری نمایشگاه باید به هویت درازمدت منجر شود
مدیر موسسه قدر ولایت اظهار داشت: نگاه به نمایشگاه باید متناسب با عنوانش باشد؛ یعنی اگر عنوان نمایشگاهی بینالمللی بود، نگاه ما نباید محدود شود.
به گزارش پایگاه اطلاعرسانی مجمع ناشران انقلاب اسلامی «منانشر»، نمایشگاه کتاب تهران ازجمله رویدادهای مهم فرهنگی ایران و جهان است که هر سال، فرصت مغتنمی را برای تعامل و تبادل فکری و اقتصادی میان ناشران، اهل قلم و مخاطبان فراهم میکند. با این حال، بسیاری از فعالان فرهنگی در کشور عقیده دارند که نمایشگاه فعلی، فاصله زیادی با نمایشگاهی دارد که مطلوب و درخور کشوری همچون جمهوری اسلامی ایران است. احمد عطایی مدیر انتشارات و مؤسسه فرهنگی قدر ولایت ازجمله کسانی است که برای کیفیتر شدن نمایشگاه، فعالیتهای مؤثری انجام داده است.
عطایی با اشاره به جلساتی که در سال 1392 برای تعریف و تدوین شاخصهای نمایشگاه مطلوب برگزار شده بود، گفت: «سال گذشته، با حضور برخی از ناشران معتبر و فعال نمایشگاه و همچنین کارشناسانی از وزارت ارشاد، حدود 15جلسه در مؤسسه برگزار شد و کارشناسانی هم از مجمع ناشران انقلاب اسلامی حضور داشتند. حاصل این جلسات، تنظیم سندی بود که قریب صد ناشر آن را امضا کردند و این سند به مراکز مختلف از قبیل ارشاد و شورای عالی انقلاب فرهنگی و... ارائه شد تا مورد آسیبشناسی قرار گیرد و ارائه طریق شود.»
مدیر انتشارات و مؤسسه فرهنگی قدر ولایت ادامه داد: «اگر بخواهیم بهطور خاص در ارتباط با نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران صحبت کنیم، آسیبهای مختلفی در این حوزه وجود دارد؛ اما اگر قرار باشد مسئله نمایشگاه مطلوب را باز کنیم، باید بگویم برای نمایشگاههای کتاب که ممکن است استانی یا مناسبتی باشند، چند حالت متصور است: اولاً نگاه به نمایشگاه باید متناسب با عنوانش باشد؛ یعنی اگر عنوان نمایشگاهی بینالمللی بود، نگاه ما نباید محدود شود. درواقع، نوع نگاه باید شاخصههایی داشته باشد که متناسب با یک نمایشگاه بینالمللی باشد. ما برای اینکه بتوانیم به چنین نگاهی دست پیدا کنیم، پس از برگزاری جلسات کارشناسی به 8 شاخص یا اصل رسیدیم که اصول اصلی نگاه به نمایشگاه بینالمللی کتاب تهران است. ازجمله اینکه کتاب از جنس فرهنگ است و نگاه باید درازمدت و استراتژیک باشد. ریلگذاری نمایشگاه باید به هویت درازمدت منجر شود و از برنامهها و تصمیمات مقطعی پرهیز گردد یا رشد و تعالی جامعه به ارتقای فرهنگ کتابخوانی وابسته است؛ لذا الحاق یا جدا شدن بخشهای دانشگاهی و آموزشی در نمایشگاه باید تابع این نگاه باشد و... .»
سیاستهای نمایشگاه نباید تابع آمدورفت مدیران باشد
عطایی با اشاره به اینکه نگاه برگزارکنندگان نمایشگاه کتاب نیز باید این 8 شاخصه اصلی را داشته باشد، افزود: «فقدان چنین نگاهی باعث میشود که ما در مراحل مختلف برگزاری نمایشگاه با آسیبهای مختلفی مواجه باشیم. علاوه بر این، سیاستهای ما نیز باید متناسب با این نگاه باشد. به عبارت دیگر، جوری نباشد که با آمدورفت مدیران، سیاستهای نمایشگاه نیز تغییر کند و دگرگون شود.»
مدیر مؤسسه فرهنگیهنری قدر ولایت در این زمینه توضیح داد: «باتوجه به ظرفیت کارشناسی که وجود داشت، 17 سیاست مهم را احصاء و ساختاری را برای نمایشگاه تعریف کردیم که بتواند دربرگیرنده آن نگاه و سیاستها باشد. اینها ازجمله مواردی هستند که میتوانند به رونق نمایشگاه کتاب کمک کرده و آسیبهای آن را تا حد امکان کاهش دهند تا نمایشگاه به حد مطلوب و مورد انتظار برسد؛ جوری که زیبنده جایگاه فرهنگی انقلاب اسلامی باشد.»
برای برپایی نمایشگاههای استانی از همه ظرفیتهای موجود استفاده نمیشود
عطایی با اشاره به اینکه انقلاب اسلامی، انقلابی مبتنی بر فرهنگ ملی و فرهنگ اسلامی است، گفت: «متأسفانه، اشکالاتی که درخصوص نمایشگاه کتاب تهران مطرح است، در نمایشگاههای استانی نیز دیده میشود؛ چراکه در حقیقت، ما از ظرفیت استانها استفاده نمیکنیم. در حال حاضر، مؤسسه نمایشگاههای فرهنگی ایران نمایشگاههایی را در استانهای مختلف برپا میکند؛ اما ظرفیتشان بسیار محدود است، درحالیکه باید از تمام ظرفیتهای آن استان ازجمله امام جمعه، استانداریها و فرمانداریها و شهرداریها، رسانههای استان اعم از صداوسیما و مطبوعات استانی و... استفاده شود. متأسفانه، خیلی از مسئولان پای کار نمیآیند و به همین خاطر است که ما شاهد هستیم که برای نمایشگاههای استانی، تبلیغاتی در حد نصب چند پوستر انجام میشود.»
او ادامه داد: «یک ناشر برای شرکت در نمایشگاه استانی یکمیلیون تومان هزینه میکند و کل فروشش حدود دو میلیون تومان است. این کار نه توجیه اقتصادی دارد، نه فرهنگی؛ بنابراین اغلب ناشران ترجیح میدهند آثارشان را به مراکز پخش بسپارند تا آنها در نمایشگاه شرکت کنند. خود این مسئله هم یک آسیب جدی است؛ چون وقتی ناشری در نمایشگاه شرکت نمیکند و کار به پخشیها سپرده شود، ارتباط رودررو با مخاطب و نیازسنجی درست صورت نمیگیرد و معرفی کتاب بهدرستی انجام نمیشود. در این حالت ناشر نمیتواند فرهنگ استان و ظرفیتهای فرهنگی آن را بشناسد؛ چون امکان هیچگونه ملاقاتی دست نمیدهد تا بهعنوان مثال، امام جمعه مسائل فرهنگی استان خود را تشریح کند یا زمینه برای ارتباط مستمر با مدیرکل ارشاد و اهل قلم آن استان فراهم نمیگردد.»